Các bài thuốc dân gian trị bệnh từ cây rau má

Cây rau má từ lâu đã được dùng làm rau ăn, làm nước giải khát và làm thuốc chữa nhiều bệnh. Rau má là dược liệu quý có tác dụng chữa mụn nhọt, rôm sẩy, nhiệt miệng, sau sinh thiếu sữa, táo bón, lao phổi, gan mật, bí tiểu… Được xem là một loại cây cỏ. Cây thảo sống lâu năm, lá mọc trên mặt đất trông giống như những đồng xu tròn hình rẻ quạt.

Rau má còn là một loại rau dại ăn được, thường được trồng ở các thung lũng, bờ mương và những nơi ẩm ướt ở các vùng nhiệt đới như Việt Nam, Lào, Campuchia, Indonesia, Malaysia, Sri Lanka, Ấn Độ … Lá có thân dài. Lá có cuống dài mọc ta từ gốc hoặc từ các mấu. Các lá hơi tròn với các mép khía hình tai bèo. Hoa mọc ở phần kẻ của chiếc lá đó. Các cánh hoa màu đỏ hoặc tím. Có rất nhiều bài thuốc chữa bệnh từ rau má. Điển hình rau má đem xay lấy nước hoặc giã, vắt nước cốt uống, xoa bóp trị sốt, chống mụn nhọt, hoặc pha với nước dừa xiêm để uống, giải nhiệt.

Hiểu biết thêm về cây rau má

Rau má có tên khác là Tích tuyết thảo, Liên tiền thảo, Phắc nó (người Thái), Phtáo chèn (người Tày), Tằng cháu nứa (người Dao). Tên khoa học Centella asiatica Urban, thuộc họ hoa tán – Apiaceae. Cây mọc bò có rễ ở các mấu, thân gầy nhẵn, hơi có lông khi còn non. Lá mọc ở gốc hay ở các mấu 2-3 lá một, cuống lá dài 2-4 cm. Phiến lá hình mắt chim hơi hình thận, nhẵn, có 5-9 gân, mép khía tai mèo. Hoa mọc ở kẽ lá và ở gốc. Cánh hoa màu đỏ hay tím, quả dẹt màu đen, có cạnh. Hạt dính với vỏ quả, hình bầu dục.

Rau má mọc hoang dại nơi ẩm ướt, dùng ăn sống, muối dưa, luộc chín hoặc nấu canh. Ở miền Nam, rau má được xay hòa với đường làm nước giải khát.

Lương y Bùi Đắc Sáng, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ, cho biết thành phần hóa học và dinh dưỡng của rau má gồm nước 88,2%, protein 3,2%, glucid 1,8%, cellulo 4,5%, khoáng toàn phần 2,3%. Các muối khoáng: Ca 29 mg%, P 2,4 mg%, Caroten 2,6 mg%, Vitamin C 37 mg%. Cứ 100 g rau má cung cấp cho cơ thể 21 Calo.

Các tác dụng chữa bệnh từ cây rau má

Rau má vị đắng, hơi ngọt, tính mát, tác dụng thanh nhiệt, giải độc, chống nhiễm trùng, chống độc, lợi tiểu. Rau má chủ trị đau gan mật và bệnh sởi, sổ mũi, viêm hầu họng, viêm khí quản, bệnh đường tiết niệu và sỏi. Người bị ngộ độc lá ngón, nấm độc, thạch tín, rắn cắn, mụn nhọt, lở ngứa, vết thương, ăn rau má rất tốt.

Tốt cho các bệnh tim mạch

Rau má có thể giúp giảm sưng và cải thiện lưu thông trong cơ thể, nhất là với các bệnh liên quan đến tĩnh mạch như giãn tĩnh mạch và suy tĩnh mạch. Một nghiên cứu được công bố năm 2001 cho biết, bệnh nhân có tĩnh mạch tăng huyết áp dùng giả dược hoặc rau má trong khoảng thời gian 4 tuần thì đến tuần cuối cùng thấy giảm đáng kể phù mắt cá chân, sưng, đau, chuột rút và mỏi ở chân so với giả dược. Rau má để điều trị cho các bệnh như bệnh vẩy nến, eczema, nhiễm trùng hô hấp, viêm loét,…

Làm lành vết thương

Rau má có chứa hóa chất được gọi là triterpenoids có công dụng tăng tốc độ chữa lành vết thương, tăng cường chất chống oxy hóa tại vị trí vết thương, tăng cường da và tăng cung cấp máu cho khu vực bị thương.

Một nghiên cứu năm 2006 đã kiểm tra tác động của rau má vào vết thương ở chuột. Các nghiên cứu cho thấy rằng các vết thương được điều trị với nước chiết xuất từ lá rau má lá có thể chữa lành nhanh hơn đáng kể hơn so với các vết thương không được điều trị bằng chiết xuất này. Mặc dù thử nghiệm trên người chưa được thực hiện đầy đủ nhưng bằng chứng này xuất hiện có thể xác nhận việc sử dụng loại thảo dược rau má như là một thảo dược có tá dụng chữa lành vết thương.

Triterpenoids trong rau má cũng có thể làm giảm sự lo lắng và tăng cường chức năng tâm thần trong một số cá nhân. Theo một nghiên cứu, xuất bản trong tạp chí Journal of Clinical Psychopharmacology năm 2000, những người tiêu thụ rau má có thể giảm sự giật mình đi rất nhiều. Trong khi những phát hiện này cho thấy rau má có thể có hoạt động chống lo âu ở người, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng hiệu quả điều trị các triệu chứng lo âu vẫn còn chưa rõ ràng.

Bài thuốc từ rau má

Giải khát, thanh nhiệt, chữa bệnh đường tiêu hoá, mụn nhọt

Rau má sạch, xay lấy nước cốt hòa cùng nước dừa xiêm uống giải khát, thanh nhiệt.

Rau má giã lấy nước uống và xoa, đắp ngoài. Nó có tác dụng giải nhiệt, trị nóng sốt, kinh phong, lở ngứa, mụn nhọt. Sắc một nắm rau má uống chữa bụng xốn xáo, nóng ruột, đau bụng dưới, chán ăn, cam nhiệt, độc sưng tấy, mụn nhọt lở ngứa.

Rau má (một nắm), rau sam (một nắm), sắn dây 30 g giã cùng nhau. Cho thêm nước chín, chắt lấy nước uống hoặc sắc uống. Bài thuốc này chữa cảm sốt, khát nước, nhức đầu, đái đỏ, da nóng, kém ăn, nổi mẩn ngứa, phụ nữ có thai nóng ruột, đau bụng vặt, đại tiện không thông.

Giải độc, trị ho, đái buốt, đái gắt

Rau má 250 g cùng rau muống 250 g giã nát, hòa nước sôi. Sau đó chắt lấy nước uống tác dụng giải ngộ độc (lá ngón, nấm độc, thạch tín,…).

Rau má 30 g cùng cỏ nhọ nồi 15 g và trắc bá diệp 15 g sao cháy. Sau đó sắc uống chữa chảy máu chân răng, chảy máu cam, thổ huyết, niệu huyết…

Rau má tươi (lượng tùy dùng) giã lấy dịch tươi uống hoặc sắc uống trị ho, đái buốt, đái giắt.

Trị khí hư bạch đới, lợi sữa, viêm họng

Rau má khô, tán bột, uống 2 thìa cà phê vào mỗi buổi sáng. Bài thuốc trị khí hư bạch đới, đau bụng kinh.

Rau má tươi hoặc luộc ăn và uống nước làm thuốc lợi sữa. Rau má chế dạng kem để bôi ngoài trị vết thương lâu lành…

Lương y Sáng cho biết ngoài cây rau má thường còn có rau má mơ, tên khác là Thiên hồ tuy, Mãn thiên tinh, Rau má họ, Rau má chuột. Cây có vị ngọt, nhạt, hơi cay, tính mát. Dùng để chủ trị viêm gan truyền nhiễm và xơ gan cổ trướng, cảm sốt, ho, viêm họng.

Bài thuốc gồm: rau má mơ sắc uống lượng 30 g. Có tác dụng hỗ trợ điều trị viêm gan truyền nhiễm và xơ gan cổ trướng. Rau má mơ lượng 80 g sắc uống hàng ngày chữa cảm sốt, ho, viêm họng.